چگونه وسواس فکری بر زندگی ما تاثیر می‌گذارد؟
احتمالا برای شما هم پیش آمده که بعد از بستن درب خودرو یا خانه، چندین مرتبه از قفل بودن آن اطمینان حاصل می‌کنید. درواقع شما قبول دارید که درب قفل شده، اما گویی نیرویی شما را به انجام چندین‌باره این کار وادار می‌کند. به این نیرو، اختلال وسواس فکری گفته می‌شود. اختلال وسواس فکری یا OCD یکی از رایج‌ترین اختلال‌های روانی است که اغلب افراد در مقاطعی و برخی دیگر همیشه درگیر آن هستند. این اختلال به چه دلایلی ایجاد می‌شود و چه تاثیراتی روی زندگی ما دارد؟ چه راه‌هایی برای درمان وسواس فکری وجود دارد؟ اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد این اختلال هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
در مورد اختلال وسواس فکری (OCD) بیشتر بدانید
او سی دی یکی از انواع اختلال‌های اضطرابی است که تقریبا 5 درصد افراد به آن دچار می‌شوند. این اختلال از اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع می‌شود. افرادی که به OCD مبتلا می‌شوند، تصاویر یا تکانه‌های مکرری را تجربه می‌کنند که به صورت ناخواسته مزاحم آنها می‌شود.
این افراد معمولا کارهای تکراری و تشریفاتی زیادی انجام می‌دهند که بسیار وقت‌گیر هستند. البته این افراد از ماهیت غیرمنطقی وسواس فکری خود آگاه هستند، اما درمان وسواس فکری پیچیده‌تر از این حرف‌ها است. درواقع افراد مبتلا به OCD قادر به کنترل وسواس فکری خود نیستند.
بررسی علائم OCD
این نوع وسواس درواقع نسخه آپدیت شده و قوی‌تر اضطراب‌های عادی در طول روزمره است. از علائم رایج این وسواس فکری، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترس از آلودگی میکروبی، مواد فیزیکی و سموم
- ترس از آسیب احتمالی در تصادف یا مرگ برای خود و دیگران
- افکار و تصاویر مزاحم در مورد خشونت، مسائل جنسی، تصادف و …
- نگرانی بیش از حد و بیمارگونه در مورد مسائل مذهبی، اخلاقی یا بیماری‌ها
بسیاری از این وسواس‌ها ممکن است، دائما در ذهن فرد تداعی شوند. برخی از این افکار ممکن است در اثر مشاهده یا لمس برخی اشیاء یا شنیدن مکالمه و دیدن تصاویر خاصی ایجاد شوند. این نوع وسواس ممکن است در ماهیت و شدت تغییراتی داشته باشند. افراد مبتلا به OCD هوشیاری زیادی در مقابله با تهدیدات احتمالی دارند.
بررسی اجبارهایی که در اثر ابتلا به OCD ایجاد می‌شوند
افرادی که به اختلال وسواس فکری دچار می‌شوند از روی اجبار برخی از فعالیت‌ها را انجام می‌دهند. انجام این رفتارها که اغلب با تکرار زیادی هم همراه هستند، زندگی روزمره فرد را دچار اختلال می‌کند. این رفتارهای اجباری، عبارتند از:
- تمیز کردن و شستن بیش از حد خانه، مواد غذایی، وسایل خانه و اتومبیل
- شستن بیش از حد بدن
- مسواک زدن به مدت طولانی
- بررسی چندباره قفل درب اتومبیل یا خانه
- خواندن یا نوشتن بیش از اندازه یک متن
- راه رفتن در مسیرهای تکراری
- پرسیدن سوالات مداوم و تکراری در مورد یک موضوع
انجام این فعالیت‌های اجباری تشریفات خاص خود را دارد. این فعالیت‌ها از قوانین و مقررات خاصی پیروی می‌کنند. درواقع این رفتارهای اجباری، حس کاذب تسکین کوتاه مدت به اضطراب می‌دهند. با این وجود آنها باعث تقویت بیشتر وسواس و اضطراب می‌شوند.
بررسی تاثیرات عمیق OCD روی زندگی
همانطور که اشاره شد علائم OCD می‌توانند ساعت‌ها با رفتارهای تکراری ما را درگیر خود کنند. به همین دلیل باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره و روابط خانوادگی ما می‌شوند. همچنین وجود این وسواس تحصیل و شغل ما را هم دچار اختلال می‌کند.
همزمان با شدیدتر شدن این اختلال، ممکن است ترس هم بر فرد غلبه کند. به اندازه‌ای که حتی برخی از ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره، مثل راه رفتن، خوردن، آشامیدن و … را دچار مشکل کند. حتی در موارد بسیار شدیدتر، ممکن است باعث خانه‌نشین شدن فرد مبتلا شود. یکی از مشکلات اساسی این اختلال، ترکیب شدن آن با برخی از اختلال‌های رایج دیگر، مثل افسردگی، اضطراب اجتماعی، اختلال هراس، اضطراب جدایی و … است.
افرادی که به OCD مبتلا هستند، اغلب در مورد علائم آن دچار شرمساری می‌شوند. به همین دلیل تلاش بسیار زیادی برای پنهان کردن آنها در برابر دیگران انجام می‌دهند. به همین دلیل درمان وسواس فکری اهمیت بسیار زیادی دارد.
علت وسواس فکری چیست؟
هنوز شواهد کافی در مورد علل اصلی این اختلال وجود ندارد، اما تئوری‌های مختلفی در خصوص علل OCD وجود دارد که در ادامه مطرح می‌شوند:
- عادی شدن رفتارهای اجباری به دلیل رهایی از اضطراب
- وجود عوامل ارثی و ژنتیکی
- بروز برخی ناهنجاری‌های ساختاری، شیمیایی و عملکردی
- داشتن برخی باورهای تحریف شده
- محیط زندگی پرتنش و استرس‌زا
- تغییرات هورمونی
- ویژگی‌های شخصیتی
بررسی روش‌های درمان وسواس فکری
این اختلال هم مثل بسیاری از اختلال‌های دیگر قابل درمان است. البته برای بهبودی کامل زمان زیادی را باید صرف کرد. درمان‌های اختلال OCD، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان روانشناختی
- انجام تکنیک‌های مدیریت و کنترل اضطراب
- مصرف برخی داروهای خاص
روش‌های متنوعی برای درمان این اختلال وجود دارد
درمان روانشناختی
این درمان باعث بهبودی علائم OCD می‌شود. البته این بهبودی در طولانی مدت باقی می‌ماند. درواقع هدف این درمان، تغییر الگوهای فکری، باورها و رفتارهای غلطی است به باعث بروز وسواس فکری می‌شوند. در این شیوه درمان از آموزش، برای کنترل و مدیریت علائم وسواس فکری استفاده می‌کنند. این آموزش‌ها باعث افشای افسانه‌ها یا باورهای نادرست افراد می‌شوند.
در درمان روانشناختی، ممکن است فرد عمدا در موقعیت وسواس فکری قرار داده شود. در حین قرار گرفتن در این موقعیت‌ها به او کمک می‌کنند تا رفتارهای اجباری و وسواسی خود را کاهش دهد. البته این فرایند به صورت تدریجی و با موقعیت‌های کمتر ترسناک شروع می‌شود. این نوع درمان باید توسط یک متخصص ماهر و باتجربه انجام شود. همچنین ذکر این نکته ضروری است که مصرف برخی داروها، مواد مخدر و الکل، ممکن است در روند این درمان اختلال ایجاد کند.
درمان از طریق تکنیک‌های مدیریت اضطراب
یکی دیگر از روش‌های درمان وسواس فکری است که به فرد مبتلا کمک می‌کند تا علائم OCD را کنترل و مدیریت کند. این نوع تکنیک‌ها، شامل تنفس عمیق و آهسته، آرام‌سازی ذهن و بدن، کنترل هایپرونتیلاسیون، مدیتیشن تمرکز حواس و … می‌شوند. برای موفقیت در این درمان، نباید از تکرار و تمرین مداوم این تکنیک‌ها غافل شد.
درمان دارویی برای وسواس فکری
گاهی ممکن است با نظر پزشک، برای درمان وسواس فکری از برخی داروهای خاص استفاده شود. یکی از مهمترین داروها در مقابله با وسواس فکری، داروی ضدافسردگی است که روی سیستم سروتونین تاثیر می‌گذارد. این نوع داروها باعث کاهش علائم وسواس فکری می‌شوند. البته این داروها توسط روانپزشک و با بررسی دقیق علت وسواس فکری تجویز می‌شوند.
مصرف چنین داروهایی ممکن است عوارضی ازجمله تهوع، تاری دید، خشکی دهان، خستگی مفرط، سرگیجه و … شود. معمولا عوارض این داروها در چند هفته اول درمان مشهود هستند. درمان و تاثیر این داروها هم ممکن است چندین هفته طول بکشد.
روش درمانی اختلال وسواس فکری
سخن نهایی
اختلال وسواس فکری گاهی باعث ایجاد اختلال‌های جدی در زندگی فرد می‌شود. اگر این اختلال خیلی سریع‌تر درمان نشود، ممکن است به گوشه‌نشینی و منزوی شدن فرد هم بیانجامد. برای درمان وسواس فکری، روش‌های زیادی وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از درمان دارویی، تکنیک‌های کنترل وسواس و درمان روانشناختی. البته انتخاب یکی از این روش‌ها بستگی به علت ایجاد اختلال دارد.
